Cây xanh trong thành phố ngã đổ do đâu?

Cây xanh trong đô thị đóng vai trò quan trọng trong việc tạo không gian sống xanh, làm mát không khí và cải thiện môi trường sống cho người dân thành thị. Tuy nhiên, tại nhiều đô thị hiện nay, tình trạng cây xanh ngã đổ gây ra nhiều thiệt hại nghiêm trọng cho con người và tài sản, đặc biệt là trong mùa mưa bão. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng cây ngã đổ trong đô thị? Bài viết này sẽ làm rõ các nguyên nhân và đề xuất giải pháp nhằm hạn chế tình trạng này.

1. Các nguyên nhân chính gây tình trạng cây xanh ngã đổ:

Khí hậu và thời tiết khắc nghiệt

Một trong những nguyên nhân chính khiến cây xanh trong thành phố ngã đổ là do ảnh hưởng của khí hậu và thời tiết khắc nghiệt. Tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu làm gia tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lốc xoáy, mưa lớn, gió mạnh. Mưa lớn kéo dài gây ngập úng, làm đất quanh rễ cây trở nên mềm yếu, không còn độ bám chắc, dẫn đến cây dễ bị bật gốc khi có gió lớn. Những tác động mạnh mẽ này khiến cây bị gãy cành, bật gốc, thậm chí đổ sập xuống đường gây nguy hiểm cho người đi đường và phá hỏng cơ sở hạ tầng.

Cây già yếu và sâu bệnh

Trong quá trình phát triển đô thị, nhiều cây được trồng từ hàng chục năm trước mà không được chăm sóc và theo dõi sức khỏe đúng cách. Cây già cỗi có hệ thống rễ suy yếu, thân cây không còn đủ sức chống chịu với tác động từ gió bão. Ngoài ra, cây bị sâu bệnh tấn công từ bên trong khiến phần gốc và thân cây mục rữa, nhưng các dấu hiệu này đôi khi rất khó phát hiện.

Việc thiếu sự kiểm tra định kỳ sức khỏe cây xanh dẫn đến nhiều cây yếu đổ ngã mà không được nhận diện và xử lý trước khi xảy ra sự cố. Điều này đặc biệt phổ biến trong các khu vực có cây xanh lâu năm hoặc thiếu sự quan tâm từ các cơ quan quản lý đô thị.

Thi công xây dựng hạ tầng, đường, cống làm bức tử cây xanh

Trong quá trình thi công các công trình xây dựng, đường xá, hay lắp đặt hạ tầng ngầm như ống cống, hệ thống thoát nước, rễ cây thường bị cắt đứt hoặc tổn hại mà không được xử lý đúng cách. Điều này làm suy yếu khả năng bám rễ của cây, khiến chúng dễ bị bật gốc khi gặp thời tiết khắc nghiệt.

Hơn nữa, cây trồng trên vỉa hè hay trong các khu đô thị thường có không gian hạn chế cho hệ thống rễ phát triển. Khi không gian bị bó hẹp, rễ cây không thể lan rộng và ăn sâu vào lòng đất, khiến chúng dễ bị mất thăng bằng khi có gió mạnh hoặc mưa lớn.

Chăm sóc và bảo dưỡng cây xanh không đúng cách

Việc chăm sóc và cắt tỉa cây xanh không đúng kỹ thuật cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng cây ngã đổ. Cây phát triển mất cân đối, tán lá quá dày hoặc quá nặng một bên khiến cây không ổn định. Nếu không được tỉa cành đúng thời điểm, cây sẽ trở nên cồng kềnh và dễ bị gãy khi gặp thời tiết khắc nghiệt.

Bên cạnh đó, các hoạt động bảo dưỡng cây xanh như kiểm tra, tỉa cành, cắt gọt cành chết cần được thực hiện định kỳ. Việc thiếu nhân lực và tài chính để duy trì các hoạt động này trong nhiều đô thị dẫn đến nguy cơ cây ngã đổ ngày càng gia tăng.

Quy hoạch và lựa chọn cây không phù hợp

Một số đô thị trồng cây không phù hợp với điều kiện môi trường đô thị hoặc không gian hạ tầng. Các loại cây có hệ thống rễ nông, phát triển nhanh hoặc tán quá rộng thường dễ bị đổ trong gió bão. Việc trồng cây sai loại không chỉ gây nguy hiểm cho an toàn đô thị mà còn làm tăng chi phí duy trì và bảo dưỡng.

2. Giải pháp hạn chế cây ngã đổ trong đô thị

Chọn cây trồng phù hợp

Trồng các loại cây có rễ sâu, phát triển chậm và phù hợp với điều kiện đô thị, như cây có khả năng chống chịu gió mạnh, môi trường khí hậu khắc nghiệt, cây có tán vừa phải để không tạo gánh nặng cho rễ. Các cây này không chỉ an toàn hơn mà còn tiết kiệm chi phí bảo dưỡng trong dài hạn. 

Quy hoạch, thiết kế và thi công trồng cây đảm bảo theo quy định

Các đơn vị, tổ chức quy hoạch, thiết kế và thi công cây xanh đô thị cần tuân thủ đúng quy chuẩn, tiêu chuẩn theo quy định bên cạnh đánh giá đặc điểm khí hậu vùng, miền, loại đô thị, đặc điểm cây xanh,…Khi xây dựng hoặc cải tạo đường sá, cần chú ý đến không gian xung quanh gốc cây, tránh làm tổn thương hệ thống rễ hoặc thu hẹp không gian phát triển của cây.

Bên cạnh đó, các cơ quan liên quan như xây dựng, hạ tầng, quản lý cây xanh cần có sự phối hợp chặt chẽ để tránh gây tổn thương đến cây trong quá trình thi công hạ tầng đô thị.

Tăng cường kiểm tra và giám sát sức khỏe cây

Cần có đội ngũ chuyên nghiệp tiến hành kiểm tra định kỳ sức khỏe cây xanh để phát hiện sớm các cây già yếu, bị sâu bệnh hoặc có nguy cơ ngã đổ, từ đó thực hiện các biện pháp khắc phục kịp thời. Cần tiến hành cắt tỉa cành đúng thời điểm, đúng kỹ thuật, đặc biệt là trước mùa mưa bão, để giảm tải trọng cho tán cây, giúp cây cân đối và hạn chế gãy đổ.

Sử dụng công nghệ giám sát cây xanh: Một số thành phố như Singapore và New York đã sử dụng công nghệ tiên tiến, bao gồm cả cảm biến và dữ liệu vệ tinh, để theo dõi tình trạng sức khỏe của cây xanh, giúp phát hiện sớm các nguy cơ và xử lý kịp thời.

Cải thiện hệ thống thoát nước đô thị

Hệ thống thoát nước phải được nâng cấp để tránh tình trạng ngập úng kéo dài, làm suy yếu đất và hệ thống rễ của cây.

3. Tiêu chí lựa chọn cây trồng đô thị:

Kích thước và hình dáng phù hợp

• Cây cao trung bình: Cần chọn những loại cây có kích thước vừa phải, không quá lớn để tránh việc che chắn tầm nhìn và làm ảnh hưởng đến hệ thống dây điện hay cơ sở hạ tầng. Chiều cao cây lý tưởng khoảng 5-15m.
• Tán lá vừa phải: Tán lá không nên quá rậm rạp, nhưng cũng phải đủ lớn để tạo bóng mát cho khu vực xung quanh. Cần tránh các loại cây có tán quá dày hoặc tán quá rộng, dễ bị gió bão thổi đổ.

Hệ thống rễ sâu và phát triển tốt:

Chọn cây có hệ thống rễ ăn sâu vào lòng đất, giúp cây đứng vững, tránh tình trạng bật gốc khi mưa bão. Tránh những loại cây có rễ nông hoặc rễ bề mặt quá lớn làm hư hại vỉa hè và công trình xung quanh.

Khả năng chịu đựng môi trường đô thị:

Cây cần có khả năng chịu đựng được các điều kiện khắc nghiệt như khói bụi, nhiệt độ cao, ô nhiễm không khí, và không gian chật hẹp.

Khả năng phát triển nhanh và ít sâu bệnh

Chọn những loại cây phát triển nhanh nhưng không quá lớn, ít bị sâu bệnh hại để giảm thiểu công chăm sóc và bảo dưỡng.

Không rụng lá, hoa hoặc quả nhiều

Tránh chọn những cây rụng lá, hoa, hoặc quả nhiều để không gây khó khăn trong việc vệ sinh và bảo trì đô thị.

Tuổi thọ cao

Chọn các loại cây có tuổi thọ dài, tránh phải thay thế cây thường xuyên.